Faza e dytë e liberalizimit të tregut të energjisë pritet të nisë në janar 2022 kur në treg të lirë do të dalin të paktën 7 mijë biznese. Burime pranë OSHEE Group thanë se bëhet fjalë kryesisht për bizneset e lidhura në tensionin 20 kilovolt ndërkohë që sipas ligjit duhet të dalin edhe bizneset e lidhur në tensionin 10 apo 6 kilovolt.
Faza e parë e liberalizimit nisi në vitin 2018 me daljen e mbi 90 kompanive të lidhura në tension 35 klilovolt, një proces që u shoqërua me problematika për shkak të mungesës së eksperiencës nga ana e kompanive për të siguruar energji të vetëm në treg.
Kjo bëri që periudha e tranzicionit të bëhej nga dy muaj në dy vjet. Gjatë kësaj kohe kompanitë furnizoheshin për të paktën dy vite nga Furnizuesi i Mundësisë së Fundit(FMF pjesë e OSHEE), me çmime tregu. Edhe për grupin e dytë që do të dalin në treg në janar të vitit të ardhshëm pritet që të ndiqet e njëjta praktikë ku Furnizuesi i Mundësisë së Fundit do t’ju sigurojë energji për të paktën dy vite (edhe pse ata kanë të drejtë të dalin nga ky furnizues në çdo moment që sigurojnë vetë kontratë me furnizues të ri) por çmimi do të jetë sipas formulës aktuale.
Kjo e fundit është miratuar nga Enti Rregullator i Energjisë dhe parashikon që në çmim të përfshihen tarifat e transmetimit, shpërndarjes, kostot për shpenzimet operative si dhe një marzh fitimi për FMF. Kur çmimi rezulton i ulët Enti ka vendosur si dysheme nivelin 9.5 lekë/kWh sa është çmimi për konsumatorët familjarë duke e përdorur këtë si një instrument për të nxitur bizneset që të dalin në treg të lirë vullnetarisht nëse energjia sigurohet me çmim më të ulët se ky dhe jo të furnizohen nga FMF.
Bizneset do ekspozohen ndaj çmimeve të larta aktuale të tregut
Liberalizimi ka dy anë të medaljes. Në vite të mira hidrike apo kur prodhimi i energjisë është i lartë, çmimi me të cilën sigurohen kontratat në treg të lirë mund të jenë më të mira sesa në tregun e rregulluar. Por në momentet kur prodhimi i energjisë është i ulët dhe vitet hidrike nuk janë të favorshëm çmimet pësojnë rritje të dukshme. Momenti në të cilën 7 mijë biznese do të dalin në treg të lirë është ndoshta më jo i favorshmi për ta, për shkak të një krize që ka marrë përmasa globale. Kjo do të thotë që bizneset në tregun e lirë do të sigurojnë energjinë me çmimet e tregut ku 1 kwh energji arrin në 25 lekë. Në raport me çmimet e rregulluara ky nivel është më shumë sesa dyfish.
Problematika me çmimet mbetet shqetësues për këtë kategori duke qenë se jemi në kushtet e një krize dhe ku çmimet në bursa nuk pritet që të ulen të paktën deri në mes të vitit 2022. Por edhe gjatë kësaj periudhe ulja do të jetë modeste duke zbritur nga mbi 200-250 euro/Mwh që jemi aktualisht në 150 euro/Mwh.
Stabilizimi i plotë i çmimeve për të shkuar drejt niveleve të mëparshme në 50-70 euro/Mwh do të kërkojë të paktën dy vite sipas ekspertëve të tregut. Ekspozimi ndaj këtyre çmimeve do të verë në vështirësi një pjesë të bizneseve të cilët edhe pse mund të arrijnë të sigurojnë energjinë do të paguajnë një kosto të lartë për të çka do të reflektohet tek kostoja e prodhimit e në vazhdim me efekt zinxhir tek kostoja e produkteve të konsumatorëve. Pjesa më e madhe e bizneseve në grupin që do të dalin në tregun e lirë janë në zonat e industrializuara dhe kryesisht mes Tiranës dhe Durrësit.